Inleiding Handreiking Handhaving
Hieronder de letterlijke tekst uit de Handreiking Handhaving versie 2024
1. Inleiding
Bij veel Rotterdamse volkstuinverenigingen gaat het goed. Op de ruim 5100 volkstuinen verblijven en tuinieren Rotterdammers met veel plezier. Ieder volkstuinvereniging kent zijn eigen dynamiek en uitdagingen. Hoewel het bij de meeste volkstuinverenigingen soepel en voorspoedig verloopt, kent iedere vereniging wel incidenten of krijgt bijvoorbeeld te maken met een lastig lid of iemand van buiten de vereniging. Soms is er sprake van illegale overnachtingen of permanente bewoning, onveilige situaties, afwijking van de bouwvoorschriften en in een enkel geval van criminele activiteit of bedreiging. Ook hebben volkstuinverenigingen soms te maken met buitenstaanders met minder goede bedoelingen.
Met ingang van 2024 is er een Rotterdamse volkstuinvisie, krijgen de volkstuinverenigingen een huurcontract rechtstreeks met de gemeente Rotterdam en moeten zij voldoen aan aangescherpte kwaliteitseisen. Verenigingen worden geacht goed te functioneren en een adequaat bestuur van vrijwilligers te hebben. Besturen stimuleren de naleving door de leden van de kwaliteitseisen, de statuten en reglementen. Er zijn echter situaties denkbaar waarbij handhaving vereist is. Daarvoor hebben de besturen ondersteuning nodig. Daarvoor is deze Handreiking Handhavingskader die de uitgangspunten, doelstellingen en werkwijze die betrokken partijen hanteren beschrijft om de naleving van wet- en regelgeving binnen de volkstuinparken te bevorderen en te ondersteunen. Hierin wordt beschreven welke interventies op welk moment zullen worden ingezet om het gewenste nalevingseffect te bereiken. Het Handhavingskader is een samenhangend raamwerk waarin normering, monitoring, naleving, handhaving en verantwoording beschreven zijn.
Er zijn veel verschillende personen en organisaties betrokken bij volkstuinen zoals tuinders, bestuursleden en diverse handhavende organisaties. En er zijn diverse regels van toepassing. In Rotterdam vallen de volkstuinen onder de regelgeving van de gemeente Rotterdam. De gemeente kent specifieke regels en voorschriften met betrekking tot het gebruik van volkstuinen binnen haar jurisdictie. Het gaat om regels zoals Omgevingsplannen (met ingang van 1 januari 2024 het Omgevingsplan), de Algemene plaatselijke verordening Rotterdam, de kwaliteitseisen bij het huurcontract en de voorwaarden voor langdurig huurcontract.
De verenigingen beheren de volkstuinvoorzieningen en hebben hun eigen reglementen en richtlijnen (zoals statuten, huishoudelijk reglement, bestuursreglement en tuinreglementen) die moeten worden nageleefd door de tuinders. Om een volkstuin te hebben in Rotterdam, is het nodig om lid te worden van een volkstuinvereniging. Op dit moment ligt een notitie voor de realisatie van de aansluiting bij een koepelorganisatie die de volkstuinvereniging kan ontzorgen. Dit kunnen ook meerdere koepelorganisaties zijn, hierover is nog geen besluit genomen. De verenigingen beheren de volkstuinparken en hebben vaak hun eigen reglementen en richtlijnen die moeten worden nageleefd door de tuinders.
De gemeente Rotterdam heeft ook algemene regels opgesteld met betrekking tot volkstuinen, zoals regels met betrekking tot het onderhoud van de tuinen, het gebruik van chemische middelen, de bouw van bouwwerken op de tuinen en het behoud van groen in de omgeving. Deze regels zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat de volkstuinen goed worden onderhouden, de bijdrage van de volkstuinen aan biodiversiteit te waarborgen, en te voorkomen dat de volkstuinen negatieve impact hebben op het milieu of de omgeving. Door de veelheid aan partijen en regels is het soms onduidelijk voor (vrijwillige en daardoor wisselende) besturen waar ze terecht kunnen voor welke ondersteuning.
Daarom bevat de Handreiking Handhaving voor de volkstuinen in Rotterdam een schema dat gebaseerd is op een reeks van tien scenario’s, waarin staat wie er verantwoordelijk is voor welke actie en waar besturen en leden terecht kunnen voor ondersteuning. Er wordt beschreven welke interventies op welk moment
kunnen worden ingezet om het gewenste nalevingseffect te bereiken. Het is de bedoeling dat deze Handreiking Handhaving een levend document is, dat in ontwikkeling blijft en gewijzigd wordt als daarvoor aanleiding is. Er wordt na vaststelling van deze Handreiking op initiatief van de gemeentelijke beleidsafdeling een overlegplatform in het leven geroepen met een representatieve vertegenwoordiging van de betrokken partijen, dat jaarlijks deze Handreiking evalueert en eventueel aanpast en/of aanvult.
Wanneer zich een scenario voordoet dat niet wordt behandeld in dit document, kan deze Handreiking ook aanknopingspunten bieden en als leidraad en voorbeeld dienen om hiermee om te gaan. Mochten er desondanks nog vragen zijn of is er behoefte aan aanvullende informatie, dan staat de gemeente Rotterdam besturen te woord. Zij voorzien van verdere inzichten en ondersteuning bij het omgaan met specifieke situaties.
Dit document is gecreëerd met het doel om de besturen van volkstuinverenigingen inzicht te geven in hun verantwoordelijkheden bij het bevorderen van de naleving van regels op de volkstuinen, hoe zij deze verantwoordelijkheden kunnen waarmaken, wat de taakverdeling is ten opzichte van andere handhavende partijen en hoe alle partijen elkaar kunnen aanvullen en versterken.